آداب لباس پوشیدن

« آداب لباس پوشیدن، هم در عرف جامعه  و هم از نظر دین،  در آداب زندگی پراهمیت است. »

 

۱- اهمیت آداب لباس پوشیدن

اللهُ تَعالى:‏ یا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُوارِی سَوْآتِکُمْ وَ رِیشاً وَ لِباسُ التَّقْوی‏ ذلِکَ خَیْرٌ ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ. (اعراف/۲۶)

ای فرزندان آدم! همانا بر شما لباسی فرو فرستادیم تا هم زشتی (برهنگی) شما را بپوشاند و هم زیوری باشد، و (البته) لباس تقوا همانا بهتر است. آن از نشانه‌‏های خداست، باشد که آنان پند گیرند (و متذکّر شوند).

اللهُ تَعالى:‏ یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّهِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ. (اعراف/۲۷)

ای فرزندان آدم! مبادا شیطان فریبتان دهد، آن گونه که پدر و مادرِ (نخستین) شما را از بهشت بیرون کرد، (با وسوسه‌‏ی خوردن از آن درخت) لباس را از تن آن دو برکند تا عورت‏هایشان را بر آنان آشکار سازد. همانا شیطان و گروهش شما را از آنجا که شما آنها را نمی‏بینید، می‏بینند. ما شیاطین را دوستان و سرپرستان کسانی که ایمان نمی‏آورند قرار دادیم.

۲- لباس به عنوان نعمت الهی

اللهُ تَعالى:‏ قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَهَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا خالِصَهً یَوْمَ الْقِیامَهِ. (أعراف/ ۳۲)

بگو: چه کسی زینت‏هایی را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (همچنین) رزق‌های پاکیزه و دلپسند را بر خود حرام کرده است. بگو: این (نعمت‏ها) در زندگی دنیا برای مؤمنان است، (اگر چه کافران هم بهره‌‏مندند،) در حالی که روز قیامت مخصوص (مؤمنان) است.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَ تَرَی اللَّهَ أَعْطَی مَنْ أَعْطَی مِنْ کَرَامَتِهِ عَلَیْهِ وَ مَنَعَ مَنْ مَنَعَ مِنْ هَوَانٍ بِهِ عَلَیْهِ لَا وَ لَکِنَّ الْمَالَ مَالُ اللَّهِ یَضَعُهُ عِنْدَ الرَّجُلِ وَدَائِعَ وَ جَوَّزَ لَهُمْ أَنْ یَأْکُلُوا قَصْداً وَ یَلْبَسُوا قَصْداً وَ یَنْکِحُوا قَصْداً وَ یَرْکَبُوا قَصْداً وَ یَعُودُوا بِمَا سِوَی ذَلِکَ عَلَی فُقَرَاءِ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَلُمُّوا بِهِ شَعَثَهُمْ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ کَانَ مَا یَأْکُلُ حَلَالًا وَ یَشْرَبُ حَلَالًا وَ یَرْکَبُ وَ یَنْکِحُ حَلَالًا وَ مَنْ عَدَا ذَلِکَ کَانَ عَلَیْهِ حَرَاماً ثُمَّ قَالَ‏: {لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ‏.} (أعراف/۳۱ ). (بحار الأنوار ج‏۷۶ ص ۳۰۴)

آیا فکر می‌کنی خداوند به کسی که عطا کرده، از گرامی داشتن او است؟ و به کسی که نداده، از خواری او نزد خدا است؟ نه، این گونه نیست. اما مال، مالِ خدا است. و آن را نزد انسان به صورت امانت می‌گذارد و به آنان اجازه داده است که در خوردن و نوشیدن و پوشیدن و ازدواج و سوار شدن میانه‌روی کنند. و بقیه را به فقرای مؤمنان ببخشند. تا به آنان سر و سامان دهند. پس هر که این کار را انجام دهد، هر چه می‌خورد و می‌نوشد و بر آن سوار می‌شود و با آن ازدواج کند، حلال است. و کسی که این کار را نکند، همه‌ی آنها بر او حرام است. سپس فرمودند: {… و[لی] زیاده‌روی مکنید که او اسراف کاران را دوست نمی‌دارد.}

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَدْنَی‏ الْإِسْرَافِ‏ …ابْتِذَالُ ثَوْبِ الصَّوْنِ. (کافی ج‏۶  ص۴۶۰)

کمترین حدّ اسراف… استفاده‌ی بیجا (در حال عادی و کار) از لباسِ رسمی است که برای حفظ آبروست.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَدْنَی الْإِسْرَافِ هِرَاقَهُ فَضْلِ الْإِنَاءِ وَ ابْتِذَالُ‏ ثَوْبِ الصَّوْنِ وَ إِلْقَاءُ النَّوَی.(مکارم الأخلاق ص ۱۰۳)

کسی که مانده‌ی ظرف آب را بر زمین بریزد، و لباس نو خود را به هنگام کار بپوشد، و یا دانه‌ی خرما را به دور اندازد، ساده‌ترین نوع اسراف را مرتکب شده است.

۳- نهی از برهنگی

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ أَنْهَی أُمَّتِی عَنْ حَلِّ الْإِزَارِ وَ عَنِ الْأَقْبِیَهِ وَکَشْفِ الْأَفْخَاذِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۷)

امت من از بی‌شلواری و عریان بودن ران‌ها نهی شده است. (لباس‌هایی که جلوی آنها شکافته است و موجب دیده شدن ران‌ها می‌شود. چون عرب‌ها با پیراهن بلند و بدون شلوار می‌گشتند، از این کار نهی شده‌اند.)

النَّبِیِّ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ: یَا عَلِیُّ مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ أَکَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی وَجْهِهِ فِی النَّارِ قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) وَ مَا تِلْکَ الطَّاعَهُ قَالَ یَأْذَنُ لَهَا فِی …لُبْسِ‏ الثِّیَابِ‏ الرِّقَاقِ‏. (وسائل الشیعه ج‏۲ ص ۵۰)

ای علی! هر مردی از همسرش اطاعت کند، خدای عزیز و بلندمرتبه او را به رو در جهنم افکند. علی (علیه السلام) پرسید: و این چه اطاعتی است؟ فرمود: در پوشیدن لباس نازک … به وی اجازه دهد.

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِذَا تَعَرَّی أَحَدُکُمْ‏ نَظَرَ إِلَیْهِ‏ الشَّیْطَانُ‏ فَطَمِعَ فِیهِ فَاسْتَتِرُوا. (وسائل الشیعه ج‏۵ ص۲۳)

هر گاه برهنه می‌شوید، شیطان با چشم طمع به شما می‌نگرد، پس خود را بپوشانید.

۴- ویژگی‌های آداب لباس پوشیدن

در امر پوشش، اصول پنج گانه ای جاری است: جنس،  رنگ، شکل، پاکیزگی و نظافت و آداب آن، که دارای اهمیت به سزایی است. (از کتاب: آیین بهزیستی اسلام ج۱ص۸۹)

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ أَرَادَ الْبَقَاءَ وَ لَا بَقَاءَ… وَ لْیُجَوِّدِ الْحِذَاءَ وَ لْیُخَفِّفِ الرِّدَاءَ. (عیون أخبار ج‏۲ ص۳۸)

هر کس به ادامه‌ی زندگی علاقمند است… کفش خوب و لباس راحت و سبک بپوشد.

۱–۴-  جنس پوشاک

پوشاک به طور مستقیم و غیر مستقیم تماس مداومی در طول عمر انسان با پوست بدن دارد. از این رو اصطکاک و اتصال آن با بدن دارای اهمیت است و اگر جنس پوشاک با محیط زنده سلولی سنخیت و هماهنگی لازم را نداشته باشد، به طور قطع آثار بدی از لحاظ اعتدال جسمی و روحی بر جا خواهد گذاشت. اثرات بعدی جنس لباس به طور کلی در دو جنس مختلف زن و مرد با هم متفاوت است. زیرا آرامش و سکون فطری در زنان که اثرات سوء افزایش بار الکتریکی بدن در آنها دیرتر ظاهر می شود، و در مقابل به اقتضای وضع مزاجی خاص مردان که مقاومت کمتری در برابر عوامل محرک دارند. از این رو در اسلام پوشیدن لباس حریر و ابریشم برای مردان حرام و برای زنان را جایز شمرده شده است. جنس لباس در آیین بهزیستی اسلام کاملا مورد توجه قرار دارد و توصیه شده به جای استفاده از اجناس مضر، حتی الامکان از پوشاک سالم و طبیعی استفاده گردد. پوشیدن لباس پنبه ای و کتانی در درجه اول و لباس پشمی در درجه دوم اهمیت قرار دارد. (از کتاب: آیین بهزیستی اسلام ج ۱ص  ۱۰۴و ۱۰۰و ۸۹)

۱-۱-۴-  لباس پنبه‌ای

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الْبَسُوا مِنَ الْقُطْنِ فَإِنَّهُ لِبَاسُ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ لِبَاسُنَا. (مکارم الأخلاق  ص۱۰۳)

لباس پنبه ای بپوشید، زیرا که آن لباس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و لباس ما – اهل البیت علیهم السلام – است.

۲-۱-۴- لباس کتان

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الْکَتَّانُ مِنْ لِبَاسِ الْأَنْبِیَاءِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۴)

کتان، از لباس پیامبران است.

 ۳-۱-۴- لباس پشمین

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَی فَاطِمَهَ (عَلَیْهَا السَّلَامُ) وَ عَلَیْهَا کِسَاءٌ مِنْ ثَلَّهِ الْإِبِلِ وَ هِیَ تَطْحَنُ بِیَدِهَا وَ تُرْضِعُ وَلَدَهَا فَدَمَعَتْ عَیْنَا رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَمَّا أَبْصَرَهَا فَقَالَ یَا بِنْتَاهْ تَعَجَّلِی مَرَارَهَ الدُّنْیَا بِحَلَاوَهِ الْآخِرَهِ فَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیَ‏:{وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی.} (ضحی/ ۵). (مکارم الأخلاق ص ۱۱۷)

روزی رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) وارد خانه فاطمه (علیها السّلام) شد در حالی که فاطمه (علیها السّلام) جامه‌ای از پشم شتر بر تن داشت و با دست خود مشغول آسیاب‌کردن بود و فرزندش را شیر می‌داد. رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) چون او را دید، اشک از چشمانش سرازیر شد و فرمود: با تحمّل تلخی و سختی دنیا به سوی شیرینی آخرت شتاب کن که خداوند این آیه را بر من نازل کرده است: {خداوندت چندان به تو ببخشاید که خشنود شوی.}

 ۴-۱-۴- لباس حریر و دیباج

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: لَا یَصْلُحُ لُبْسُ الْحَرِیرِ وَ الدِّیبَاجِ لِلرِّجَالِ فَأَمَّا بَیْعُهُ فَلَا بَأْسَ بِهِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۸)

برای مرد شایسته نیست جامه‌ی حریر و دیباج بپوشد، ولی خریدشان مانعی ندارد.

 ۵-۱-۴- لباس خز

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) کَانَ رَجُلًا صَرِداً وَ کَانَ یَشْتَرِی الثَّوْبَ الْخَزَّ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ أَوْ خَمْسِمِائَهِ دِرْهَمٍ فَإِذَا خَرَجَ الشِّتَاءُ بَاعَهُ وَ تَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ وَ لَمْ یَکُنْ یَصْنَعُ ذَلِکَ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ ثِیَابِهِ غَیْرِ الْخَز. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۶)

علی بن حسین (علیه السّلام) مردی سرمایی بود. یک جامه خز به پانصد دِرهم می‌خرید و هنگامی که زمستان تمام می‌شد، آن را می‌فروخت و قیمت آن را صدقه می‌داد و این کار را جز درمورد لباس خز انجام نمی‌داد.

 ۲-۴- پوشش

مطالعه آثار و خواص امواج و تشعشعات مختلفی که در صنعت یا در طبیعت دائما تولید می شود به سهم خود موضوعی مهم و از لحاظ تامین اعتدال و سلامتی جسمی و روحی انسان است.

در میان امواج و تشعشعات آنچه آثار و خواص آنها بیش از همه شناخته شده و در زندگی روزانه انسان دخالت مستقیم و موثری دارد عباتند از: نور، الکتریسیته، مغناطیس، حرارت، صوت، تشعشعات اتمی، رادیو اکتیو، ماوراء بنفش، ایکس و ماوراء صوت.

در مورد آثار و خواص جسمی و روحی نور و بازتاب آن از پوشاک با کمترین توجه می‌توان با انتخاب مناسب جنس و رنگ لباس، از آثار سوء برخی تشعشعات نور و بازتاب آن مصون ماند و متقابلا از آثار مفید آن برخوردار شد.

با این مقدمه لازم است گفته شود؛ که از لحاظ روحی و روانی هر چه از رنگ‌های روشن در پوشاک استفاده شود، بهتر است. مگر بنا به اقتضای فصل و سن و وضع مزاجی که رنگ‌های سیر و تیره مناسب تشخیص داده شود. در نتیجه هر چه رنگ لباس به طرف سفیدی و روشنایی متمایل باشد، بهتر و مفیدتر است. (آیین بهزیستی اسلام ج۲ ص  ۸۷ و ۲۶ و ۱۳)

 ۱-۲-۴-  لباس سفید

به طور کلی از نظر اسلام بین تمام رنگ ها، بهترین رنگ برای لباس در درجه اوّل، رنگ سفید و سپس رنگ‌های مُفرّحِ روشن می‌باشد. (آیین بهزیستی اسلام ج۲ ص ۹۵)

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ لَیْسَ مِنْ ثِیَابِکُمْ شَیْ‏ءٌ أَحْسَنَ مِنَ الْبَیَاضِ فَالْبَسُوهُ وَ کَفِّنُوا فِیهِ مَوْتَاکُمْ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۴)

برای لباس، رنگی بهتر از سفید نیست. لباس سفید بپوشید و مردگان خود را با آن کفن کنید.

 ۲-۲-۴- لباس سیاه

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَکْرَهُ‏ السَّوَادَ إِلَّا فِی‏ ثَلَاثٍ‏ الْخُفِّ وَ الْعِمَامَهِ وَ الْکِسَاءِ. (کافی ج‏۶ ص ۴۴۹)

فرستاده خداوند (صلی الله علیه و آله) پوشیدن لباس مشکی را مکروه می‌داشتند، ولی در عین حال سه مورد را استثناء کرده بودند: کفش و عمامه و عبا (پوشش بلندی است که مردان از دوش و همان چادر است که زنان از سر می‌اندازند.).

رُوِی: لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا السَّلَام)  لَبِسَ‏ نِسَاءُ بَنِی‏ هَاشِمٍ‏ السَّوَادَ وَ الْمُسُوحَ وَ کُنَّ لَا یَشْتَکِینَ مِنْ حَرٍّ وَ لَا بَرْدٍ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا السَّلَام)  یَعْمَلُ لَهُنَّ الطَّعَامَ لِلْمَأْتَمِ. (وسائل الشیعه ج‏۳ ص ۲۳۸(

روایت شده است: هنگامی که امام حسین بن علی (علیه‌السلام) به شهادت رسید، زنان بنی‌هاشم لباس سیاه و خشن پوشیدند، در حالی که از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند و امام علی بن حسین (علیه السلام) برای مراسم ماتم ایشان غذا فراهم می‌کرد.

وَ رُوِیَ: لاَ تُصَلِّ فِی ثَوْبٍ أَسْوَدَ… (وسائل الشیعه  ج‏۴  ص۳۸۷)

و روایت شده است: با لباس سیاه نماز نخوانید.

الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) یُحْرِمُ الرَّجُلُ فِی الثَّوْبِ الْأَسْوَدِ فَقَالَ لَا یَجُوزُ فِی الثَّوْبِ الْأَسْوَدِ وَ لَا یُکَفَّنُ بِهِ الْمَیِّتُ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۴)

حسین بن مختار: به حضرت صادق (علیه السلام) عرض کردم: آیا جایز است مَرد با لباس سیاه مُحْرِمْ (برای حج) شود؟ فرمود: اِحْرام با لباس سیاه بسته نمی‌شود و مرده در آن کفن نمی‌گردد.

 ۳-۲-۴- لباس زرد و زعفرانی

رنگ زرد در نور خورشید بین نارنجی و سبز قرار دارد. زرد از رنگ‌های روشن به حساب می آید. رنگ زرد زنده و فعال و محرک و مفرّح می باشد. (آیین بهزیستی اسلام ج۲ ص ۴۷)

اللَّهُ تَعالی: …. قالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّها بَقَرَهٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِینَ‏. (بقره/۶۹)

… (موسی) گفت: همانا خداوند می‏گوید: آن ماده گاوی تمام زرد است که رنگ آن بینندگان را شاد و مسرور سازد.

زُرَارَهَ : خَرَجَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یُصَلِّی عَلَی بَعْضِ أَطْفَالِهِمْ وَ عَلَیْهِ جُبَّهُ خَزٍّ صَفْرَاءُ وَ مِطْرَفُ خَزٍّ أَصْفَرُ. (کافی ج ۶ ص ۴۵۰)

زراره: روزی امام باقر (علیه السّلام) از منزل خارج شد تا به یکی از کودکان خود نماز میّت بخواند. آن حضرت ردای خزِ زرد  و عبایی از خزِ زرد بر تن داشت.

الْحَکَمِ بْنِ عُیَیْنَهَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ أَحْمَرُ قَالَ: فَأَحْدَدْتُ النَّظَرَ إِلَیْهِ فَقَالَ: یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ هَذَا لَیْسَ بِهِ بَأْسٌ ثُمَّ تَلَا:{ قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَهَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ.} ‏(أعراف/۳۲ )  (مکارم الأخلاق ص ۱۰۵)

حکم بن عیینه: حضرت باقر (علیه السلام ) را دیدم که جامه‏ای سرخ به تن داشت. من نگاه تندی به آن کردم. فرمود: ای ابا محمد! پوشیدن این لباس اشکالی ندارد؟ ایشان این آیه را تلاوت کرد: {بگو چه کسی زینت‏هایی را که خداوند برای بندگانش خلق کرده و روزی‌های حلال را حرام می‏کند؟}

اَلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ هُوَ فِی بَیْتٍ مُنَجَّدٍ وَ عَلَیْهِ قَمِیصٌ رَطْبٌ وَ مِلْحَفَهٌ مَصْبُوغَهٌ قَدْ أَثَّرَ اَلصِّبْغُ عَلَی عَاتِقِهِ فَجَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَی اَلْبَیْتِ وَ أَنْظُرُ إِلَی هَیْئَتِهِ فَقَالَ یَا حَکَمُ مَا تَقُولُ فِی هَذَا فَقُلْتُ وَ مَا عَسَیْتُ أَنْ أَقُولَ وَ أَنَا أَرَاهُ عَلَیْکَ وَ أَمَّا عِنْدَنَا فَإِنَّمَا یَفْعَلُهُ اَلشَّابُّ اَلْمُرَهَّقُ فَقَالَ لِی یَا حَکَمُ: { مَنْ حَرَّمَ زِینَهَ اَللّه اَلَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ اَلطَّیِّباتِ  مِنَ اَلرِّزْقِ.} (اعراف/۳۲) وَ هَذَا مِمَّا أَخْرَجَ اَللَّهُ لِعِبَادِهِ فَأَمَّا هَذَا اَلْبَیْتُ اَلَّذِی تَرَی فَهُوَ بَیْتُ اَلْمَرْأَهِ وَ أَنَا قَرِیبُ اَلْعَهْدِ بِالْعُرْسِ وَ بَیْتِی اَلْبَیْتُ اَلَّذِی تَعْرِفُ . (کافی ج۸ ص۴۱۳)

 حکم بن عتیبه:روزی خدمت امام باقر (علیه السّلام) شرفیاب شدم. ایشان در خانه‌ی آراسته‌ای بود؛ پیراهنی نرم بر تن و رواندازی رنگی که رنگ آن بر شانه حضرت اثر کرده بود بر تن داشت. من به خانه و هیئت و حال امام (علیه السّلام) نگاه می‌کردم.
فرمود: ای حکم! در این‌باره چه می‌گویی‌؟
عرض کردم: من چه بگویم در حالی‌ که اینها را بر شما می‌بینم؛ اما به راستی که در نزد ما؛ این‌کار را فقط‍‌ جوان تازه به سن تکلیف رسیده، انجام می‌دهد.
به من فرمود: ای حکم! {چه ‌کسی زینت‌های خداوند را که برای بندگانش آفریده است و روزی‌های پاکیزه را حرام کرد؟! } این از چیزهایی است که خداوند برای بندگانش آفریده است. اما این خانه‌ای که می‌بینی، خانه همسر من است که من تازه ازدواج کرده‌ام. ولی خانه‌ی من، همان خانه‌ای است که می‌شناسی.

الْحَسَنِ الزَّیَّاتِ: رَأَیْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) مِلْحَفَهً وَرْدِیَّهً. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۵)

حسن بن زیات: بر تن حضرت باقر (علیه السلام) روپوشی به رنگ گُلیِ کم رنگ (صورتی- گُل‌بهی) دیدم.

 ۴-۲-۴- لباس عدسی و کبود و سبز

عدسی به رنگ طبیعی به دست آمده از عدس – نوعی حبوبات – اشاره دارد. این رنگ بسته به نوع عدس، در طیف‌های مختلف قرار دارد. رنگ‌های حاصل می‌تواند از زرد روشن، سبز تا قهوه ای متغیر باشد. کبود رنگی است معروف که آسمان بدان رنگ است. نیلگون. نیلی. لاجوردی. که بر خلاف قرمز رنگی غیر فعال بوده و خاصیت آرام بخشی دارد. و انظار را به خود جلب نمی‌کند. رنگ سبز در بین هفت رنگ موجود در طیف نور سفید خورشید، رنگ وسط و متعادل است. اثر مفرّح و آرام بخش ملایم دارد. (از کتاب: آیین بهزیستی اسلام ج۲ ص ۴۷ و ۴۴)

اللهُ تَعالى:‏ عالِیَهُمْ ثِیابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَ إِسْتَبْرَقٌ وَ … (انسان/۲۱)

بر تنشان جامه‌‏هایی است از سُندس (پارچه‌ی ابریشمی نازک ) سبز و استبرق (پارچه‌ی ابریشمی ضخیم) و….

اَلهادِی عَلَیْهِ السَّلَامُ: رَأَیْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) ثَوْباً عَدَسِیّاً. (کافی ج‏۱۳ ص۳۳)

بر تن حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) لباسی به رنگ عدسی دیدم.

سُلَیْمَانَ بْنِ رُشَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ: رَأَیْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) طَیْلَسَاناً أَزْرَقَ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۶)

سلیمان بن رشید از پدرش: بر تن حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام ) عبایی کبود (آبی) دیدم.

۵- لباس پاکیزه و نظیف

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنِ اتَّخَذَ ثَوْباً فَلْیُنَظِّفْهُ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۳)

هر که جامه‌ای می‌پوشد یا تهیه می‌کند، باید آن را پاکیزه نگهدارد.

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: النَّظِیفُ‏ مِنَ‏ الثِّیَابِ‏ یُذْهِبُ‏ الْهَمَ‏ وَ الْحَزَنَ‏ وَ هُوَ طَهُورٌ لِلصَّلَاهِ. (کافی ج‏۶ ص ۴۴۴)

لباس پاکیزه، اندوه و حزن  را می‌زداید.

اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الثَّوْبُ النَّقِیُّ یَکْبِتُ الْعَدُوَّ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۳)

جامه‌ی پاکیزه دشمن را خوار می‌کند.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: لِیَتَزَیَّنْ أَحَدُکُمْ یَوْمَ الْجُمُعَهِ … وَ یَلْبَسُ‏ أَنْظَفَ‏ ثِیَابِهِ‏. (کافی ج‏۳  ص۴۱۷)

روز جمعه خود را بیارایید … و پاکیزه‌ ترین لباستان را بپوشید.

۶- آداب لباس پوشیدن

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا لَبِسْتُمْ وَ تَوَضَّأْتُمْ فَابْدَءُوا بِمَیَامِنِکُمْ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۲)

وضو و لباس پوشیدن را از طرف راست شروع کنید.

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: لَا تَلْبَسْهُ مِنْ قِیَامٍ وَ لَا مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَهِ وَ لَا الْإِنْسَانِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۱)

شلوار را ایستاده و رو به قبله و رو به انسان دیگر مپوش.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِذَا تَوَضَّأَ أَحَدُکُمْ أَوْ شَرِبَ أَوْ أَکَلَ أَوْ لَبِسَ أَوْ فَعَلَ غَیْرَ ذَلِکَ مِمَّا یَصْنَعُهُ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُسَمِّیَ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ کَانَ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکٌ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۲)

شایسته است که هر یک از شما به هنگام وضوء ساختن، خوردن و نوشیدن و لباس پوشیدن یا دیگر کارها که می‏کند، بسم اللَّه گوید، که اگر نگوید، شیطان در کارهای او شریک شود.

۷- لباس  داخل و بیرون منزل

إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) یَکُونُ لِلْمُؤْمِنِ عَشَرَهُ أَقْمِصَهٍ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ عشرین [عِشْرُونَ‏] قَالَ نَعَمْ وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنَ السَّرَفِ إِنَّمَا السَّرَفُ أَنْ تَجْعَلَ ثَوْبَ صَوْنِکَ ثَوْبَ بِذْلَتِکَ‏. (بحار الأنوار ج‏۷۶ ص ۳۱۷)

اسحاق بن عمار: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: آیا مؤمن می‌تواند ده پیراهن داشته باشد؟ حضرت فرمود: آری. عرض کردم: بیست پیراهن چه؟ فرمود: آری. اینها اسراف نیست؛ اسراف آن است که لباس بیرونت (مهمانی ات) را لباس کار و دم دستی قرار دهی.

۸- آداب استفاده از کفش

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ‏ أَرَادَ الْبَقَاءَ وَ لَا بَقَاءَ فَلْیُبَاکِرِ الْغَدَاءَ وَ لْیُجَوِّدِ الْحِذَاءَ وَ لْیُخَفِّفِ الرِّدَاء… (من لا یحضره الفقیه ج‏۳  ص۵۵۵)

 کسی که می‌خواهد زندگی کند؛ حتماً، غذا (صبحانه) را صبح زود بخورد. و کفش خوب بپوشد. و پوشش سبک بپوشد.

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ إِذَا أَکَلْتُمْ فَاخْلَعُوا نِعَالَکُمْ فَإِنَّهُ أَرْوَحُ لِأَقْدَامِکُمْ وَ إِنَّهَا سُنَّهٌ جَمِیلَهٌ. (وسایل الشیعه ج۵ ص۶۶)

وقت غذا خوردن کفش‌های‌تان را در آورید که برای پاها بهتر و راحت‏تر است و سنتی نیکو بشمار آید.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَوَّلُ‏ مَنِ‏ اتَّخَذَ النَّعْلَیْنِ‏ إِبْرَاهِیمُ‏ (عَلَیْهِ السَّلَامُ). (کافی ج‏۶  ص۴۶۲)

اولین کسی که نعلین را پدید آورد و به پا کرد، حضرت ابراهیم (علیه السلام) بود.

نعلین در زمان‌های قدیم، چیزی بود شبیه دمپایی‌های که امروز مورد استفاده قرار دارد. نعلین، کفش‌های بسیار ساده‌، عبارت از: یک کفی که زیر پا قرار داشت و بندهایی از روی پا بود که در واقع، نگهدارنده کفی بود و قسمت مهم و اصلی کفش و نعلین و دمپایی، کفی آن است تا پا برزمین قرار نگیرد و منظور از ساخت نعلین، محافظت از پاها بود تا خاری به کف پا نرود و یا تکه سنگی، پاها را نیازارد و زخمی ایجاد نشود و انسان، گرفتار درد و رنج آن نشود، چون کف پا معمولا نرم و حساس است و به اندک چیزی بدرد می‌آید و زخمی می‌شود.

۱-۸- نو و پاکیزه نگهداشتن کفش

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ‏ وِلَایَتَهُ أَوْ لیحزه- [لِیَجُزَّهُ‏] وَ مَنِ‏ اتَّخَذَ نَعْلًا فَلْیَسْتَجِدْهَا وَ مَنِ اتَّخَذَ دَابَّهً فَلْیَسْتَفْرِهْهَا- وَ مَنِ اتَّخَذَ ثَوْباً فَلْیَسْتَنْظِفْهُ أَوْ لِیَسْتَجِدَّ أَیْ فَلْیَأْخُذْ جَدِیداً. (مشکاه الانوار ج۲ ص ۲۶۳)

هر کس مویش را بلند گذاشت باید آن را تمیز نگهدارد یا کوتاهش کند، و هر کس کفشى خرید باید آن را تمیز نگهدارد، یا کفش نو بخرد، و هر کس حیوانى نگهدارى مى‏کند باید نیکو مواظبتش کند تا فربه شود، و هر کس جامه‏اى تهیه کرد، باید آن را پاکیزه نگهدارد، یا جامه‏اى نو بخرد.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ‏ لَبِسَ‏ نَعْلًا صَفْرَاءَ کَانَ فِی سُرُورٍ حَتَّی یُبْلِیَهَا. (مکارم الأخلاق  ص۱۲۴)

هر کس کفش زرد بپوشد، پیوسته در شادمانی است تا مُندرس شود.

۲-۸- شیوه پوشیدن و در آوردن کفش

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ اخْلَعُوا نِعَالَکُمْ فَإِنَّهَا سُنَّهٌ حَسَنَهٌ جَمِیلَهٌ وَ هُوَ أَرْوَحُ لِلْقَدَمَیْنِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۲۴)

کفش‌ها را (در حالت نشسته) در آوردید، که روشی نیکو است و برای پا راحت‏تر است.

اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مِنَ السُّنَّهِ لُبْسُ نَعْلِ الْیَمِینِ قَبْلَ الْیَسَارِ وَ خَلْعُ الْیَسَارِ قَبْلَ الْیَمِینِ. (مکارم الاخلاق ص ۱۲۳)

سنّت است که کفش راست را قبل از چپ به پا کنی، و چپ را قبل از راست درآوری.

۹- لباس وسیله زینت و آراستگی

در دین اسلام به آداب لباس پوشیدن بسیار توجه شده است. به طوری که در آداب لباس پوشیدن در قرآن و احادیث داریم:

تجلی زیبایی در دامن طبیعت به خوبی دیده می شود، همچنین است زینت دادن آسمان به وسیله ستارگان، خود آرایی و زینت از امور فطری و از سنت‌های ثابت و دایمی که هیچ اجتماعی از آن جدا نمی گردد. کسانی که دوری از دنیا را سرلوحه کار خود دارند، به این نکته توجه دارند که پرهیز از خود آرایی نه دلیل وارستگی از قید نفس و نه علامت بی اعتنایی به دنیاست. مومنان حقیقی می دانند؛ وضع ژولیده و آشفته و عدم مراعات تمییزی و نظافت ظاهری، خود به خود نفس هر مومن را در انظار خوار و حقیر کرده و زبان لعن و توهین دشمن را دراز می کند. (از کتاب: آیین بهزیستی اسلام ج ۱ ص ۵۸ و ۵۷ و ۴۹)

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: لِیَتَزَیَّنْ أَحَدُکُمْ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ إِذَا أَتَاهُ کَمَا یَتَزَیَّنُ لِلْغَرِیبِ الَّذِی یُحِبُّ أَنْ یَرَاهُ فِی أَحْسَنِ الْهَیْئَهِ. (خصال ج ۲ ص ۱۵۶)

همچنان که دوست دارید افراد غریبه شما را در بهترین شکل ببینند و خود را برای آنها می‌آرایید؛ وقتی نزد برادر مسلمان خود می‌روید نیز خویشتن را بیارایید.

خَیْثَمَهَ بْنِ أَبِی خَیْثَمَهَ: کَانَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا السَّلَامُ) إِذَا قَامَ‏ إِلَی‏ الصَّلَاهِ لَبِسَ‏ أَجْوَدَ ثِیَابِهِ‏ فَقِیلَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَ تَلْبَسُ أَجْوَدَ ثِیَابِکَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ فَأَتَجَمَّلُ لِرَبِّی وَ هُوَ یَقُولُ‏{خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ.} (أعراف /۳۱) فَأُحِبُّ أَنْ أَلْبَسَ أَجْوَدَ ثِیَابِی. (بحار الأنوار ج‏۸۰ ص ۱۷۵)

ابوخیثمه: امام حسن بن علی (علیه السلام) هرگاه به نماز برمی خاست، بهترین لباس­‌هایش را می‌پوشید. به او در این مورد گفتند: ای فرزند رسول خدا! چرا بهترین لباس­هایت را می پوشی؟ فرمود: خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، خودم را برای پروردگارم زیبا می سازم؛ چون خداوند می فرماید: { در هر مسجدی، آرایش و زینتِ [مادی و معنوی خود را متناسب با آن عمل و مکان] همراه خود برگیرید. } به این جهت دوست دارم که بهترین لباس­هایم را بپوشم.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یَکْرَهُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَنْعَمَ عَلَى عَبْدٍ نِعْمَهً أَحَبَّ أَنْ یَرَى عَلَیْهِ أَثَرَهَا قِیلَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) یُنَظِّفُ ثَوْبَهُ وَ یُطَیِّبُ‏ رِیحَهُ‏ وَ یُحْسِنُ‏ دَارَهُ‏ وَ یَکْنُسُ أَفْنِیَتَه‏ حَتَّى إِنَّ السِّرَاجَ قَبْلَ مَغِیبِ الشَّمْسِ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ‏. (بحار الأنوار ج‏۷۶ ص ۳۰۰(

خداوند زیبایی و آراستگی را دوست دارد، و نکبت و بد حالی را مکروه دارد . وقتی خداوند نعمتی را به بنده‌ای می‌دهد دوست دارد اثر آنرا ببیند. عرض شد چگونه؟ فرمود: لباسش را پاکیزه کند، بویش را خوش کند، خانه اش را نیکو کند، حیاط خانه اش را جارو کند، حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب خورشید، فقر را از بین می‌برد و روزی را زیاد می‌کند.

اَلْکَاظِمُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: تَهْیِئَهُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَهِ مِمَّا یَزِیدُ فِی عِفَّتِهَا. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۱)

 آراستگی مرد برای زن، از آن چیزهایی است که عفت و پاکدامنی زن را زیاد می‌کند.

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ وَ یُسْتَحَبُ‏ أَنْ‏ یَعْتَمَ‏ الرَّجُلُ‏ یَوْمَ الْجُمُعَهِ وَ أَنْ یَلْبَسَ أَحْسَنَ ثِیَابِهِ وَ أَنْظَفَهَا وَ یَتَطَیَّبَ فَیَدَّهِنَ بِأَطْیَبِ دُهْنِهِ‏. (من لا یحضره الفقیه ج‏۱ ص ۴۲۵)

روز جمعه مستحب است که مرد عمامه بر سر نهد و بهترین و پاکیزه ترین لباسش را بپوشد و با بهترین عطر خود را خوش بو کند.

۱۰- تهیه لباس در حال توانایی

إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ الْمُوسِرِ الْمُتَجَمِّلِ یَتَّخِذُ الثِّیَابَ الْکَثِیرَهَ الْجِبَابَ‏ وَ الطَّیَالِسَهَ وَ لَهَا عُدَّهٌ وَ الْقُمُصَ یَصُونُ بَعْضَهَا بِبَعْضٍ وَ یَتَجَمَّلُ بِهَا أَ یَکُونُ مُسْرِفاً قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ:‏ لِیُنْفِقْ ذُو سَعَهٍ مِنْ سَعَتِهِ…‏ (طلاق/۷). (مکارم الأخلاق ص ۹۶)

اسحاق پسر عمار: از (امام صادق علیه السلام) در باره مردی که مالدار است، و تجمّل دارد، و لباس‎های بسیار، جبه‌‏ها (جامۀ گشاد و بلند که روی جامه‌های دیگر بر تن کنند) و طیلسان‏‌ها (جامه‌های بلند و کلاهدار مانند: شنل) و قمیص‌ها (پیراهن) می‏پوشد و به آنها خود را می‏آراید، پرسیدم آیا این مرد مسرف است؟ فرمود: همانا خداوند می‌فرماید : {بر توانگر است که از دارایی خود هزینه کند، و هر که روزی او تنگ باشد، باید از آنچه خدا به او داده خرج کند…}

۱۱- لباس‌های زیاد

إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ: قُلْتُ لِأَبِی إِبْرَاهِیمَ الْکَاظِمِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) الرَّجُلُ‏ یَکُونُ‏ لَهُ‏ عَشَرَهُ أَقْمِصَهٍ أَ یَکُونُ ذَلِکَ مِنَ السَّرَفِ فَقَالَ لَا وَ لَکِنَّ ذَلِکَ أَبْقَی لِثِیَابِهِ وَ لَکِنَّ السَّرَفَ أَنْ تَلْبَسَ ثَوْبَ صَوْنِکَ فِی الْمَکَانِ الْقَذِرِ. (مکارم الأخلاق ص ۹۸)

اسحق بن عمار: به امام کاظم (علیه السلام) عرضه داشتم که اگر انسان دَه دست جامه داشته باشد، اسراف است؟ فرمود: نه، بلکه برای حفظ جامه‌‏ها بهتر است. اسراف آن است که لباس بیرون را در جای کثیف بپوشی.

۱۲- میانه روی در تهیه لباس

مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) : الرَّجُلُ یَکُونُ قَدْ غَنِیَ دَهْرَهُ وَ لَهُ مَالٌ وَ هَیْئَهٌ فِی لِبَاسِهِ وَ نَخْوَهٌ ثُمَّ یَذْهَبُ مَالُهُ وَ یَتَغَیَّرُ حَالُهُ فَیَکْرَهُ أَنْ یَشْمَتَ بِهِ عَدُوُّهُ فَیَتَکَلَّفُ مَا یَتَهَیَّأُ. بِهِ قَالَ‏: { لِیُنْفِقْ ذُو سَعَهٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ‏.} (طلاق/ ۷ ) عَلَی قَدْرِ حَالِهِ‏. (بحار الأنوار ج‏۷۶ ص ۳۱۳)

معاویه پسر وهب: به امام صادق (علیه السلام)عرض کردم: گاهی انسان در قسمتی از عمرش ثروتمند است و لباس و سر و وضع او اعیانی است؛ ولی بعد ثروتش از دست می‌رود و وضعش عوض می‌گردد و کراهت دارد که دشمن شماتتش کند، از این رو برای تهیه لباس و مانند آن، خویشتن را به مشقت می‌افکند. امام فرمود: { بر توانگر است که از دارایی خود هزینه کند، و هر که روزی او تنگ باشد باید از آنچه خدا به او داده خرج کند.} به اندازه‌ی وضعیت خود.

۱۳- وصله زدن به لباس

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: خَطَبَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) النَّاسَ وَ عَلَیْهِ إِزَارُ کَرْبَاسٍ غَلِیظٌ مَرْقُوعٌ بِصُوفٍ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ: یَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ یَقْتَدِی بِهِ الْمُؤْمِنُ. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۳)

علی (علیه السلام ) برای مردم خطبه می‏خواند و جامه کرباس و خشن به تن داشت که وصله شده بود. در این باره از حضرتش سوال شد (که چرا جامه‏ وصله‌‏دار پوشیده‏اید؟). فرمود: دل از آن خاشع می‏شود، و مؤمنان از آن پیروی می‌کنند.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ رَقَعَ جَیْبَهُ وَ خَصَفَ نَعْلَهُ وَ حَمَلَ سِلْعَتَهُ فَقَدْ أَمِنَ مِنَ الْکِبْرِ. (خصال ج ۱ ص ۵۴)

کسی که جامه‌اش را وصله زند و کفشش را پینه کند و بار خود (وسایل خانه) را ، خود حمل کند، او از تکبّر در امان است.

۱۴- صدقه لباس

اَلْکَاظِمُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا السَّلَامُ) یَلْبَسُ الثَّوْبَ بِخَمْسِمِائَهِ دِینَارٍ وَ الْمِطْرَفَ بِخَمْسِینَ دِینَاراً یَشْتُو فِیهِ فَإِذَا ذَهَبَ الشِّتَاءُ بَاعَهُ وَ تَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ. (بحار الأنوار ج‏۷۶ ص ۳۰۵)

علی بن الحسین (علیه السلام ) گاهی لباسی با قیمت پانصد دینار و جامه‌ای با قیمت پنجاه دینار را می‌پوشید و زمستان خود را با آن سپری می‌کرد و هر گاه زمستان به سر می‌رسید، آن را می‌فروخت و بهای آن را صدقه می‌داد.

۱۵- دعای لباس

اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلَامُ : أَتَی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) أَصْحَابَ الْقَمِیصِ … فَقَالَ: یَا شَیْخُ بِعْنِی قَمِیصاً بِثَلَاثَهِ دَرَاهِمَ. فَقَالَ: الشَّیْخُ حُبّاً وَ کَرَامَهً فَاشْتَرَی مِنْهُ قَمِیصاً بِثَلَاثَهِ دَرَاهِمَ. فَلَبِسَهُ … وَ أَتَی الْمَسْجِدَ فَصَلَّی فِیهِ رَکْعَتَیْنِ. ثُمَّ قَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مِنَ الرِّیَاشِ مَا أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاسِ وَ أُؤَدِّی فِیهِ فَرِیضَتِی وَ أَسْتُرُ بِهِ.  (أمالی صدوق ج ۱ ص ۳۷۵)

روزی امیرالمؤمنین (علیه السلام) نزد لباس‌فروش‌ها رفت … فرمود: ای شیخ، پیراهنی را به سه درهم به من بفروش. پیرمرد گفت: از سر محبت و اکرام  پیراهن را به سه درهم فروختم. حضرت آن را پوشید… و به مسجد رفت و دو رکعت نماز خواند. سپس فرمود: خدا را شکر! که به من لباس دادی تا به آن خودم را میان مردم بیارایم، و در آن نمازم را بجا آورم و عورتم را بپوشانم.

۱۶- تواضع در لباس

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِذَا هَبَطْتُمْ وَادِیَ مَکَّهَ فَالْبَسُوا خُلْقَانَ ثِیَابِکُمْ أَوْ سَمَلَ ثِیَابِکُمْ أَوْ خَشِنَ ثِیَابِکُمْ فَإِنَّهُ لَنْ یَهْبِطَ وَادِیَ مَکَّهَ أَحَدٌ لَیْسَ فِی قَلْبِهِ شَیْ‏ءٌ مِنَ الْکِبْرِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قَالَ: فَقَالَ: عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ مَا حَدُّ الْکِبْرِ؟ قَالَ: الرَّجُلُ یَنْظُرُ إِلَی نَفْسِهِ إِذَا لَبِسَ الثَّوْبَ الْحَسَنَ یَشْتَهِی أَنْ یُرَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ:‏ { بَلِ الْإِنْسانُ عَلی‏ نَفْسِهِ بَصِیرَهٌ.} (قیامت/۱۴) (مکارم الأخلاق ص ۱۱۳)

هنگامی که به وادی مکه رسیدید، جامه‏‌های کهنه بپوشید یا جامه‏‌های خشن به تن کنید که هیچ کس به وادی مکه نرسد که دلش خالی از تکبر باشد، جز این که خدا او را بیامرزد. عبد اللَّه پسر یعفور پرسید: حد تکبر چیست؟ امام فرمود: انسان چون جامه‌ی خوبی بپوشد، خود را ورانداز کند و دوست بدارد که همه او را نگاه کنند. و بعد فرمود: {بلکه آدمی نسبت به حال درونی خود بینا است.}

۱۷- پوشش سر

سُئِلَ الرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلَامُ) عَنِ الرَّجُلِ یَلْبَسُ الْبُرْطُلَهَ قَالَ قَدْ کَانَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) مِظَلَّهٌ یَسْتَظِلُّ بِهَا مِنَ الشَّمْسِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۹)

از امام رضا (علیه السلام) در مردی که بُرطله (کلاه لبه‌‏دار که روی صورت سایه می‏افکند.) می‌پوشید، سؤال شد. فرمود: حضرت صادق (علیه السلام) چنین کلاهی داشت که برای محافظت از نور خورشید به سر می‏‌نهاد.

۱۸- پوشش‌های ناپسند

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ هَلَاکُ‏ نِسَاءِ أُمَّتِی فِی الْأَحْمَرَیْنِ الذَّهَبِ وَ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ‏ وَ هَلَاکُ رِجَالِ أُمَّتِی  فِی تَرْکِ الْعِلْمِ. (مجموعه ورام ج‏۱ ص۳)

نابود شدن زنان امّت من در دو چیز است: یکی طلا و دیگری لباس‌های نازک و بدن‌نما. و نابود شدن مردان امّت در ترک دانش.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: قَالَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) یَقُولُ‏ لَا تَزَالُ‏ هَذِهِ‏ الْأُمَّهُ بِخَیْرٍ مَا لَمْ یَلْبَسُوا لِبَاسَ الْعَجَمِ وَ یَطْعَمُوا أَطْعِمَهَ الْعَجَمِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ ضَرَبَهُمُ اللَّهُ بِالذُّل‏. (محاسن  ج‏۲  ص۴۱۰)

امیر مومنان (علیه السلام) پیوسته می‌فرمود: امور این امّت همواره به خیر و صلاح خواهد بود، مادامی که بسان بیگانگان غذا نخورند و لباس آنان را نپوشند. پس هر گاه چنین کردند، خداوند خوارشان می کند!

 ۱-۱۸- لباس خود نمایی

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ وَ قَالَ مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُیَلَاءَ لَمْ یَنْظُرِ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۰۹)

هر کس لباسش برای بزرگ منشی و خودنمایی به زمین کشیده شود، خداوند در قیامت به وی نظر نمی‌کند.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ شُهْرَهَ اللِّبَاسِ. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۶)

به‌ راستی که خداوند لباس شهرت را دشمن می‌دارد.

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الْبَسْ‏ مَا لَا تَشْتَهِرُ بِهِ‏ وَ لَا یُزْرِی بِکَ. (عیون الحکم ص ۷۵)

لباسی بپوش که نه به آن شهرت پیدا کنی و نه باعث خفّت تو شود.

 ۲-۱۸-  لباس تکبر

بَشِیرٍ النَّبَّالِ: إِنَّا لَفِی الْمَسْجِدِ مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) إِذْ مَرَّ عَلَیْنَا أَسْوَدُ عَلَیْهِ حُلَّتَانِ مُتَّزِرٌ بِوَاحِدَهٍ مُتَرَدٍّ بِالْأُخْرَی وَ هُوَ یَتَبَخْتَرُ فِی مِشْیَتِهِ فَقَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنَّهُ جَبَّارٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُ سَائِلٌ قَالَ إِنَّهُ جَبَّارٌ.  (مکارم الأخلاق ص۱۱۰)

بشیر نبال: ما با حضرت باقر (علیه السلام) در مسجد بودیم که مردی سیاه با دو جامه، یکی شلوار و دیگری عبا از ما گذشت، در حالی که با تبختر راه می‏رفت! حضرت فرمود: این جبّار است! گفتم جانم فدایت! این سائل (و گدا) است. فرمود: این جبّار است!

  ۳-۱۸- لباس ریا

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: بَیْنَا أَنَا فِی الطَّوَافِ إِذَا رَجُلٌ یَجْذِبُ ثَوْبِی فَالْتَفَتُّ فَإِذَا عَبَّادٌ الْبَصْرِیُّ فَقَالَ: یَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا السَّلَامُ) تَلْبَسُ مِثْلَ هَذَا الثَّوْبِ وَ أَنْتَ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی أَنْتَ فِیهِ مِنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ فَقُلْتُ لَهُ وَیْلَکَ هَذَا الثَّوْبُ قُوهِیٌ‏ اشْتَرَیْتُهُ بِدِینَارٍ وَ کَسْرٍ وَ کَانَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) فِی زَمَانٍ یَسْتَقِیمُ لَهُ مَا لَبِسَ فِیهِ وَ لَوْ لَبِسْتُ مِثْلَ ذَلِکَ اللِّبَاسِ فِی زَمَانِنَا هَذَا لَقَالَ النَّاسُ هَذَا مُرَاءٍ مِثْلُ عَبَّادٍ. (مکارم الأخلاق ص۱۱۱)

در حال طواف مردی جامه‌ام را کشید. برگشتم دیدم عباد بصری است. گفت: ای جعفر بن محمد (علیهما السلام)، این چنین لباس (قیمتی) می‌پوشی، با آن که نسبتی که با علی (علیه السلام) داری؟! گفتم: وای بر تو! این جامه قوهستانی است که به یک دینار و خرده‌ای خریده‌ام، و علی (علیه السلام) در زمانی بود که مناسب آن زمان همان گونه جامه بود که می‌پوشید؛ و اگر من در این زمان چنان لباسی بپوشم، مردم خواهند گفت: این آدم ریاکاری است. مثل عباد!

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: خَیْرُ شَبَابِکُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِکُهُولِکُمْ وَ شَرُّ کُهُولِکُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبَابِکُمْ. (مکارم الأخلاق ص۱۱۸)

بهترین جوانان شما آن است که به بزرگسالان شبیه شود و بدترین بزرگسالان آن است که مانند جوانان گردد.

۴-۱۸- شبیه شدن مرد به زن و زن به مرد

اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَزْجُرُ الرَّجُلَ ان یَتَشَبَّهُ بِالنِّسَاءِ وَ یَنْهَی الْمَرْأَهَ أَنْ تَتَشَبَّهَ بِالرِّجَالِ فِی لِبَاسِهَا. (مکارم الأخلاق ص ۱۱۸)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مردان را از پوشیدن لباس زنان، و زنان را از پوشیدن لباس مردان نهی می فرمود.