آداب محضر قرآن

آداب محضر قرآن

 

چکیده

از آنجا که قرآن، کلام خداست پس حکم کلام بشر را ندارد و مقدّس است. در آداب محضر قرآن چگونگی تشرّف انسان به محضر آن بیان شده است، مانند: پاک بودن و راهنمایی پاکان. محضر قرآن آثار دنیوی و اخروی به دنبال دارد، مانند شفاگری، هدایت و…

 

1- احترام قرآن

الله تعالی: وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَ يُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَ الْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا. (نساء/140)

البته خدا [این فرمان را] در قرآن بر شما نازل کرده است که چون بشنوید، گروهی آیات خدا را مورد انکار و استهزا قرار می دهند. با آنان ننشینید تا در سخنی دیگر درآیند، [اگر بنشینید] شما هم [در به دوش کشیدن بار گناه انکار و استهزاء] مانند آنان خواهید بود؛ همانا خدا همه منافقان و کافران را در دوزخ گرد خواهد آورد.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ الْقُرْآنُ أَفْضَلُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ دُونَ اللَّهِ فَمَنْ وَقَّرَ الْقُرْآنَ فَقَدْ وَقَّرَ اللَّهَ وَ مَنْ لَمْ يُوَقِّرِ الْقُرْآنَ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللَّهِ حُرْمَةُ الْقُرْآنِ عَلَى اللَّهِ كَحُرْمَةِ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ. (مستدرك الوسائل ج ‏4 ص 236)

قـرآن، جز خـدا بهترين و برترين چيـزهاست. كسى كه احـترام قـرآن را نـگهدارد، به خدا احـترام كرده است، و كسـى كه حـرمت قـرآن را نـگه ندارد، نسبت به خدا بى‌حرمتى كرده اسـت. احـترام به قـرآن در پيشـگاه الهى هـمانند احتـرام پـدر بر فـرزند اسـت.

 

2- ترتیل قرآن

الله تعالی: وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا. (مزمل/4)

و قرآن را با دقت و تامل بخوان.

 

فِي قَوْلِهِ تَعَالَى‏ :{وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا.} (مزمل/4) أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) فِي هَذَا قَالَ: هُوَ أَنْ‏ تَتَمَكَّثَ‏ فِيهِ‏ وَ تُحَسِّنَ بِهِ صَوْتَك‏. (بحار الأنوار ج ‏89 ص 191)

در باره فرموده خداوند تعالی: {و قرآن را شمرده شمرده بخوان.} امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه فرمود: یعنی در آن مکث کنی و با صدایی زیبا بخوانی.

 

عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا} (مزمل/4) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (عَلَیْهِ السَّلَامُ): بَيِّنْهُ تِبْيَاناً وَ لَا تَهُذَّهُ‏ هَذَّ الشِّعْرِ وَ لَا تَنْثُرْهُ نَثْرَ الرَّمْلِ‏. (كافی  ج ‏2 ص 614)

عبد اللَّه بن سليمان: از حضرت صادق (عليه السلام) پرسيدم از گفتار خداى عزیز و بلندمرتبه (كه فرمايد:) {و قرآن را شمرده شمرده بخوان.} فرمود: امير المؤمنين (صلوات اللَّه عليه) فرمود: يعنى او را خوب بيان كن و همانند شعر آن را با شتاب مخوان، و مانند ريگ (هنگام خواندن) آن را پراكنده مساز.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ… فَرَتِّلْهُ تَرْتِیلًا وَ قِفْ عِنْدَ وَعْدِهِ وَ وَعِیدِهِ وَ تَفَکَّرْ فِی أَمْثَالِهِ وَ مَوَاعِظِهِ وَ احْذَرْ أَنْ تَقَعَ مِنْ إِقَامَتِکَ حُرُوفَهُ فِی إِضَاعَهِ حُدُودِهِ.‏. (بحار الأنوار ج ‏8 ص 44)

کسی که قرآن می‌خواند … شمرده شمرده بخوانید و هنگام وعده و وعید او توقف کنید و در مثال‌ها و موعظه‌هایش تفکر کنید و مراقب باشیدکه در اقامه‌ی درستِ حروف آن، حدود قرآن را ضایع نسازید.

 

3- قرائت قرآن

الله تعالی: اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ… (عنکبوت/45)

آنچه را از این کتاب به تو وحی شده است، بخوان …

 

الله تعالی : …فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ… (مزمل/20)

…هر چه از قرآن ميسّر مى‏‌‌شود، بخوانيد…

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ نَوِّرُوا بُيُوتَكُمْ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ‏. (كافی ج ‏2 ص 610)

خانه‌‏هاى خود را به تلاوت قرآن روشن كنيد.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَنْظُرَ فِي عَهْدِهِ وَ أَنْ يَقْرَأَ مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَة. (كافی  ج ‏2 ص 609)

قرآن عهد خداوند و فرمان او است بر خلقش. پس سزاوار است براى شخص مسلمان كه در اين عهد و فرمان خدا نظر افكند و روزى پنجاه آيه از آن بخواند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ قَرَأَ مِائَهَ آیَهٍ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ وَ مَنْ قَرَأَ مِائَتَیْ آیَهٍ کُتِبَ مِنَ الْقَانِتِینَ وَ مَنْ قَرَأَ ثَلَاثَمِائَهِ آیَهٍ لَمْ یُحَاجِّهِ الْقُرْآنُ. (بحار الأنوار ج ‏89  ص 199)

هر کس صد آیه بخواند، از غافلین نوشته نمی‌شود؛ و هر کس دویست آیه بخواند، در شمار پارسایان نوشته می‌شود؛ و هر کس سیصد آیه بخواند، قرآن با او محاجّه نمی‌کند.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: ثَلَاثَةٌ يَشْكُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : … وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَيْهِ الْغُبَارُ لَا يُقْرَأُ فِيهِ. (كافی  ج ‏2 ص 613)

سه چيز است كه به درگاه خداى عزیز و بلندمرتبه شكايت كند: … و قرآنى كه گَرد بر آن نشسته و كسى آن را نخواند.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّ الْبَيْتَ إِذَا كَانَ فِيهِ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ يَتْلُو الْقُرْآنَ‏ يَتَرَاءَاهُ‏ أَهْلُ السَّمَاءِ كَمَا يَتَرَاءَى أَهْلُ الدُّنْيَا الْكَوْكَبَ الدُّرِّيَّ فِي السَّمَاءِ. (كافی  ج ‏2 ص 610)

خانه‌‏اى كه در او شخص مسلمانى قرآن می‌خواند، اهل آسمان آن خانه را بنگرند، چنانچه اهل دنيا ستاره‌ی درخشان را در آسمان بنگرند.

 

4- ختم قرآن

الزُّهْرِيِّ: قُلْتُ لِعَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ): أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ. قُلْتُ : وَ مَا الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ‏؟ قَالَ: فَتْحُ الْقُرْآنِ وَ خَتْمُهُ‏ كُلَّمَا جَاءَ بِأَوَّلِهِ ارْتَحَلَ فِي آخِرِهِ. (كافی  ج ‏2 ص 605)

زهرى: به حضرت على بن الحسين (عليه السلام) عرض كردم: كدام عمل بهتر است؟ فرمود: عمل آن كس كه فرود آيد و كوچ كند. عرض كردم: او كيست (و يعنى چه؟) فرمود: قرآن را باز كند (و خواندنش را آغاز كند) و به انجام رساند و هر زمان كه از اولش درآيد به آخرش كوچ كند.

 

5- حفظ قرآن

أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ اقْرَءُوا الْقُرْآنَ وَ اسْتَظْهِرُوهُ‏ فَإِنَ‏ اللَّهَ‏ تَعَالَى‏ لَا يُعَذِّبُ‏ قَلْباً وَعَى الْقُرْآن‏. (بحار الأنوار ج ‏89  ص 19)

قرآن را بخوانيد و آن را حفظ كنيد؛ زيرا خداوند متعال دلى را كه ظرف قرآن است، عذاب نمی‌كند.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ:‏ إِنَّ الَّذِي يُعَالِجُ الْقُرْآنَ‏ وَ يَحْفَظُهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْهُ وَ قِلَّةِ حِفْظٍ لَهُ أَجْرَانِ. (كافی  ج ‏2 ص 606)

كسى كه در باره قرآن رنج كشد و به سختى و كم حافظه‌گی‌، آن را حفظ كند، دو اجر دارد.

 

6- تدبّر در قرآن

الله تعالی: كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ. (ص/۲۹)

اين كتابی است پر بركت، كه بر تو نازل كرده‏‌ايم تا در آيات آن تدبّر كنند و صاحبان مغز (و انديشه) متذكّر شوند.

 

 أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ ألا لا خَيرَ في قِراءةٍ ليسَ فيها تَدَبُّرٌ. ( بحار الأنوار ج ‏89  ص211)

بدانيد كه در قرآن خواندنى كه با تدبّر همراه نباشد، خيرى نيست.

 

السَّجاد عَلَیْهِ السَّلَامُ: ‏آيَاتُ‏ الْقُرْآنِ‏ خَزَائِنُ‏ الْعِلْمِ فَكُلَّمَا فَتَحْتَ خِزَانَةً فَيَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْظُرَ فِيهَا. (بحار الأنوار  ج ‏89 ص216)

آیات قرآن گنجینه‌هایی است که هرگاه یکی از این گنج‌ها را گشودی، سزاوار است که به آنچه در آن است، نیکو بنگری.

 

7- عمل به دستورات قرآن

الله تعالی: الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ… (بقره/121)

كسانى كه كتاب [آسمانى] به آنان داده‏‌ايم [و] آن را چنانكه بايد مى‏‌خوانند ايشانند كه بدان ايمان دارند…

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ لَمْ يَعْمَلْ بِهِ‏ حَشَرَهُ‏ اللَّهُ‏ يَوْمَ‏ الْقِيامَةِ أَعْمى‏. (بحار الأنوار  ج ‏7  ص 215)

و هر که قرآن بخواند و بدان عمل نکند، خداوند او را در قیامت کور محشور کند.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: الْحَافِظُ لِلْقُرْآنِ الْعَامِلُ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَة. (كافي ج‏2ص603)

حافظ قرآن كه بدان عمل كند، در آخرت رفيق با فرشتگان پيغام‌برنده و نيك‌رفتار خداوند است.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: عَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَمَا وَجَدْتُمْ آيَةً نَجَا بِهَا مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ‏ فَاعْمَلُوا بِهِ وَ مَا وَجَدْتُمُوهُ مِمَّا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَاجْتَنِبُوه‏. (بحار الأنوار  ج ‏89 ص 94)

بر شما باد عمل به قرآن! پس هر گاه آیه‌ای را یافتید که گذشتگان با عمل به آن نجات یافتند، شما نیز بدان عمل کنید و آنچه را یافتید که گذشتگان با انجام آن هلاک شدند، شما نیز از آن اجتناب کنید.

 

8- تعلیم و تعلّم قرآن

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى حُرٍّ أَوْ مَمْلُوكٍ إِلَّا وَ لِلَّهِ عَلَيْهِ حَقٌ‏ وَاجِبٌ‏ أَنْ‏ يَتَعَلَّمَ‏ مِنَ الْقُرْآن‏. (مستدرك الوسائل ج ‏4 ص 232)

بر مؤمن مرد یا زن، آزاد یا برده، نیست مگر اینکه برای خدا حقی واجب برگردن آنها است و آن حق این است که قرآن را یاد بگیرند.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ لَا يَمُوتَ حَتَّى يَتَعَلَّمَ الْقُرْآنَ أَوْ يَكُونَ فِي تَعْلِيمِه‏. (كافی ج ‏2 ص 607)

براى مؤمن، شايسته است كه نميرد تا قرآن را ياد گيرد، يا در كار ياد گرفتنش باشد.

 

البَاقرُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ‏ فَإِنَّ الْقُرْآنَ يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي أَحْسَنِ صُورَةٍ نَظَرَ إِلَيْهَا الْخَلْقُ. (كافی ج ‏2 ص 596)

قرآن را بياموزيد! زيرا قرآن در روز قيامت در زيباترين صورتى كه مردم ديده‌‏اند به محشر آيد.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مُعَلِّمُ‏ الْقُرْآنِ‏ وَ مُتَعَلِّمُهُ يَسْتَغْفِرُ لَهُ كُلُّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى الْحُوتُ فِي الْبَحْرِ. (مستدرك الوسائل ج ‏4 ص 235)

برای معلم قرآن، تمام موجودات حتی ماهیان دریا، طلب آمرزش می‌کند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ خِيَارُكُمْ مَنْ‏ تَعَلَّمَ‏ الْقُرْآنَ‏ وَ عَلَّمَه‏. (بحار الأنوار  ج ‏89 ص 186)

بهترينِ شما، كسانى هستند كه قرآن بياموزند و آن را بياموزانند.

 

9- تعلیم قرآن به فرزندان

‏ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ حَقُ‏ الْوَلَدِ عَلَى‏ الْوَالِدِ أَنْ‏ يُحَسِّنَ‏ اسْمَهُ‏ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ يُعَلِّمَهُ الْقُرْآن‏. (نهج البلاغه حکمت 399)

حق فرزند بر پدر آن است كه نام نيكو بر فرزند نهد، خوب تربيتش كند، و به او قرآن بياموزد.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَا مِنْ‏ رَجُلٍ‏ عَلَّمَ‏ وَلَدَهُ‏ الْقُرْآنَ‏ إِلَّا تَوَّجَ‏ اللَّهُ‏ أَبَوَيْهِ‏ يَوْمَ‏ الْقِيَامَةِ تَاجَ الْمُلْكِ وَ كُسِيَا حُلَّتَيْنِ لَمْ يَرَ النَّاسُ مِثْلَهُمَا. (وسائل الشيعه ج ‏6  ص 168)

پاداش مردی که به فرزند خود قرآن بیاموزد، چیزی نیست مگر اینکه خداوند در روز قیامت تاج پادشاهی بر سرش گذارد و او را لباس‌هایی بپوشاند که مردم مثل آن را ندیده‌اند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ عَلَّمَ وَلَدَهُ الْقُرْآنَ فَكَأَنَّمَا حَجَّ الْبَيْتَ عَشَرَةَ آلَافِ حِجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ عَشَرَةَ آلَافِ‏ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ عَشَرَةَ آلَافِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِيلَ عَلَيْهِ السَّلَام وَ غَزَا عَشَرَةَ آلَافِ غَزْوَةٍ وَ أَطْعَمَ عَشَرَةَ آلَافِ مِسْكِينٍ مُسْلِمٍ جَائِعٍ … (جامع الأخبار ص 49)

کسی که به فرزند خود قرآن بیاموزد، مثل این است که ده‌هزار حج و ده‌هزار عمره انجام داده و ده‌هزار بنده از اولاد اسماعیل را آزاد کرده و در ده‌هزار غروه شرکت کرده و ده‌هزار مُستمند گرسنه را غذا داده است.

 

10- تکریم حاملان قرآن

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ إِنَّ أَهْلَ الْقُرْآنِ فِي أَعْلَى دَرَجَةٍ مِنَ الْآدَمِيِّينَ‏ مَا خَلَا النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ فَلَا تَسْتَضْعِفُوا أَهْلَ الْقُرْآنِ حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ لَمَكَاناً عَلِيّاً. (كافی ج ‏2 ص 603)

همانا اهل قرآن در بلندترين درجات آدميان هستند، به جز پيمبران و مرسلين. پس حقوق اهل قرآن را اندك و كم مشماريد، زيرا براى ايشان از طرف خداى عزيز جبار مقام بلندى است.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:أَشْرَافُ‏ أُمَّتِي‏ حَمَلَةُ الْقُرْآنِ‏ وَ أَصْحَابُ اللَّيْل‏. (بحار الأنوار ج ‏84  ص 138)

بزرگواران امت من حاملان (همراهان) قرآن و شب زنده‌داران هستند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: يَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ تَعَالَى إِكْرَامَ ذِي الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ وَ إِكْرَامَ‏ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ‏ الْعَامِلِين‏. (بحار الأنوار ج ‏84  ص 85)

ای اباذر! از بزرگواری خداوند، تکریم سالمند مسلمان و بزرگداشت حامل قرآن که عامل به آن است، می باشد.

 

11- قرائت قرآن با آوای پسندیده

النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: أَنَّهُ سُئِلَ أَیُّ النَّاسِ أَحْسَنُ صَوْتاً بِالْقُرْآنِ؟ قَالَ: مَنْ إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَیْتَ أَنَّهُ یَخْشَی اللَّهَ. (بحار الأنوار ج ‏89 ص 195)

چه کسی در قرائت قرآن خوش صداتر است؟ فرمود: آن کس که وقتی قرائت او را می‌شنوی، در می‌یابی که از خداوند می‌ترسد.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ بِالْحُزْنِ‏ فَاقْرَءُوهُ بِالْحُزْن‏. (كافی  ج ‏2 ص 614)

قرآن براى اندوه (و تاثر در نفوس مردمان) نازل شده پس آن را با آواز حزين بخوانيد.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ حَسِّنُوا الْقُرْآنَ‏ بِأَصْوَاتِكُمْ‏ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ يَزِيدُ الْقُرْآنَ حُسْناً. (بحار الأنوار ج ‏89 ص 194)

قرآن را با صداهایتان زیبا کنید. زیرا صدای خوب، زیبایی قرآن را می‌افزاید.

 

12- قرائت قرآن با آوای نکوهیده

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ اقْرَءُوا الْقُرْآنَ بِأَلْحَانِ‏ الْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا وَ إِيَّاكُمْ وَ لُحُونَ أَهْلِ الْفِسْقِ‏ وَ أَهْلِ الْكَبَائِرِ فَإِنَّهُ سَيَجِي‏ءُ مِنْ بَعْدِي أَقْوَامٌ يُرَجِّعُونَ الْقُرْآنَ تَرْجِيعَ‏ الْغِنَاءِ وَ النَّوْحِ وَ الرَّهْبَانِيَّةِ لَا يَجُوزُ تَرَاقِيَهُمْ‏ قُلُوبُهُمْ مَقْلُوبَةٌ وَ قُلُوبُ مَنْ يُعْجِبُهُ شَأْنُهُم‏. (كافی  ج ‏2 ص 614)

قرآن را با لحن‌ها و آواز عرب بخوانيد، و از لحن فاسقان و گنهكاران دورى كنيد. زيرا پس از من مردمانى بيايند كه قرآن را در گلو بچرخانند، مانند خوانندگى و نوحه‌‏خوانى و خواندن كشيشان، كه از گلوى آنها نگذرد. (يعنى مقبول درگاه خداوند واقع نگردد- از مجلسى ره). دل‌هاى ايشان وارونه است، و هر كه از آنها خوشش آيد نيز دلش وارونه است.

 

13- قرائت با وضو و نظافت

أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ وَ لَا يَقْرَأُ الْعَبْدُ الْقُرْآنَ‏ إِذَا كَانَ‏ عَلَى‏ غَيْرِ طَهُورٍ حَتَّى يَتَطَهَّر. (بحار الأنوار ج ‏10 ص 105)

بنده، وقتی که وضو ندارد، قرآن نخواند تا آنکه وضو بگیرد و طهارت یابد.

 

أَبِي بَصِيرٍ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (عَلَيْهِ السَّلَام) عَمَّنْ قَرَأَ فِي الْمُصْحَفِ وَ هُوَ عَلَى‏ غَيْرِ وُضُوءٍ؟ قَالَ: لَا بَأْسَ وَ لَا يَمَسَّ الْكِتَابَ. (وسائل الشيعة ج‏1 ص383)

ابو بصير: از امام صادق (عليه السلام) در باره كسى كه بدون وضو قرآن مى‏‌خواند، پرسيدم . فرمود: اشكالى ندارد؛ امّا نبايد قرآن را لمس كند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ نَظِّفُوا طَرِيقَ الْقُرْآنِ قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا طَرِيقُ الْقُرْآنِ قَالَ : أَفْوَاهُكُمْ، قِيلَ بِمَا ذَا قَالَ: بِالسِّوَاك‏. (بحار الأنوار ج ‏73 ص 131)
راه قرآن را تمیز کنید. پرسیدند: ای پیامبرخدا! راه قرآن چیست؟ فرمود: دهان‌هایتان. پرسیدند: چگونه تمیزش کنیم؟ فرمود: با مسواک زدن.

 

14- شروع قرائت با«استعاذه» و «بسم الله»

الله تعالی:  فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ. (نحل/98)

پس چون قرآن مى‏‌خوانى، از شيطان مطرود به خدا پناه ببر.

 

أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَيْهِ السَّلَام: وَ الِاسْتِعَاذَهُ هِیَ مَا قَدْ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ عِبَادَهُ عِنْدَ قِرَاءَتِهِمُ الْقُرْآنَ فَقَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ: {فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ.} (نحل/98) (بحار الأنوار ج ‏89 ص 214)

استعاذه، آن است که خداوند بندگان خود را هنگام تلاوت قرآن به آن امر کرده است. پس خدای متعال فرمود: {پس هرگاه خواستی قرآن بخوانی، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر.}

 

الْعَسْکَرِیُّ عَلَيْهِ السَّلَام: أَمَّا قَوْلُهُ الَّذِی نَدَبَکَ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ أَمَرَکَ بِهِ عِنْدَ قِرَاءَهِ الْقُرْآنِ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ. (بحار الأنوار ج‏89 ص214)

آنچه که خدای متعال شما را بدان مأمور کرده و به آن فرمان داده، این است که هنگام تلاوت قرآن از شر شیطانِ رانده شده، به خدای شنوا و آگاه پناه ببرید.

 

البَاقرُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَوَّلُ كُلِّ كِتَابٍ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ {بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ}- فَإِذَا قَرَأْتَ‏ {بِسْمِ‏ اللَّهِ‏ الرَّحْمنِ‏ الرَّحِيمِ‏}- فَلَا تُبَالِي‏ أَلَّا تَسْتَعِيذَ وَ إِذَا قَرَأْتَ‏ {بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ} سَتَرَتْكَ فِيمَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ. (كافي ج‏3ص313)

اول هر کتاب آسمانی که نازل شد، {بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ} بود. وقتی – بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ- گفتی، نگران نباش که استعاذه نکردی؛ زیرا وقتی {بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ} گفتی، حجاب [و پناهی] بین تو و [بدی‌های] آسمان و زمین کشیده شده است.

 

15- استماع قرآن

الله تعالی: وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ. (اعراف/204)

و چون قرآن خوانده شود، گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد. اميد كه بر شما رحمت آيد.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: يَجِبُ‏ الْإِنْصَاتُ‏ لِلْقُرْآنِ‏ فِي الصَّلَاةِ وَ فِي غَيْرِهَا وَ إِذَا قُرِئَ عِنْدَكَ الْقُرْآنُ وَجَبَ عَلَيْكَ الْإِنْصَاتُ وَ الِاسْتِمَاع‏. (بحار الأنوار ج ‏85 ص 108)

باید در هنگام خواندن قرآن در نماز و غیر آن ساکت بود. چون قرآن در پیش تو خوانده شود، باید خاموش بمانی و گوش فرا داری.

 

أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ أَمَّا مَا فَرَضَهُ‏ عَلَى‏ الْأُذُنَيْنِ‏ فَالاسْتِمَاعُ‏ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ الْإِنْصَاتُ إِلَى مَا يُتْلَى مِنْ كِتَابِهِ ..‏. (بحار الأنوار  ج ‏66 ص 75)

و امّا آنچه بر گوش‌ها واجب کرده است، عبارت است از: گوش فرا دادن به ذکر خدا و خاموش ماندن به هنگام تلاوت آیاتش…

 

16- قرائت از روی مصحف

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ أَفْضَلُ‏ الْعِبَادَةِ الْقِرَاءَةُ فِي الْمُصْحَفِ. (بحار الأنوار ج ‏89 ص 202)

برترین عبادت، خواندن از روی (متن) قرآن است.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ قَرَأَ فِی الْمُصْحَفِ نَظَراً مُتِّعَ بِبَصَرِهِ وَ خُفِّفَ بِوَالِدَیْهِ وَ إِنْ کَانَا کَافِرِینَ. (بحار الأنوار ج ‏89 ص 202)

هر کس قرآن را از روی آن بخواند، از دیدگان خود بهره‌مند شود و عذاب پدر و مادرش تخفیف داده شود، گرچه آن دو کافر باشند.

 

17- نگاه به قرآن

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ النَّظَرَ فِي‏ الْمُصْحَفِ‏ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَة. (بحار الأنوار  ج‏96 ص 65)

نگاه به قرآن، بدون خواندن آن، عبادت است.

 

إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَن‏ الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ ! إِنِّي أَحْفَظُ الْقُرْآنَ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِي فَأَقْرَؤُهُ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِي أَفْضَلُ أَوْ أَنْظُرُ فِي الْمُصْحَفِ قَالَ فَقَالَ لِي بَلِ اقْرَأْهُ وَ انْظُرْ فِي الْمُصْحَفِ فَهُوَ أَفْضَلُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النَّظَرَ فِي الْمُصْحَفِ عِبَادَةٌ. (كافی ج ‏2 ص613)

اسحاق بن عمار: به حضرت صادق (عليه السلام) عرض كردم: قربانت گردم، من قرآن را حفظ دارم. آن را از حفظ بخوانم بهتر است يا از روى قرآن؟ فرمود: بلكه آن را بخوان و نگاه به قرآن كن (و از روى آن بخوان) كه بهتر است. آيا ندانسته‌‏اى كه نگاه كردن در قرآن عبادت است؟

 

18- کتابت قرآن بر دیوار خانه

الصَّادِقِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) عَنْ أَبِيهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ):‏ أَنَّهُ كَانَ يَسْتَحِبُّ أَنْ‏ يُعَلَّقَ‏ الْمُصْحَفُ‏ فِي‏ الْبَيْتِ‏ يُتَّقَى بِهِ مِنَ الشَّيَاطِينِ قَالَ وَ يَسْتَحِبُّ أَنْ لَا يُتْرَكَ مِنَ الْقِرَاءَةِ فِيه‏.(بحار الأنوار ج ‏89 ص 195)

امام صادق (علیه السلام): پدرم (امام باقر عليه السلام) دوست مى‏‌داشت كه در خانه، مُصحَف (قرآن)، آويزان باشد تا به واسطه‌ی آن، از شياطين، محفوظ بمانَد. همچنين دوست داشت كه قرائت قرآن ، ترك نشود.

 

اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلَامُ: إِذَا كَانَ الْبَيْتُ فَوْقَ ثَمَانِي أَذْرُعٍ فَاكْتُبْ عَلَيْهِ آيَةَ الْكُرْسِيِ‏. (بحار الأنوار ج ‏73  ص 151)

اگر اتاق بیش از هشت ذراع باشد ( هر ذراع 104 سانتی متر است.) ، در آن آیة الکرسی نوشته شود.

 

19- تلاوت در جوانی

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌّ مُؤْمِنٌ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ كَانَ الْقُرْآنُ حَجِيزاً عَنْهُ يَوْمَ الْقِيَامَة. (كافي  ج ‏2 ص 603)

آن كه قرآن را در جوانى بخواند، با گوشت و خونش عجين مى‌گردد و خداوند عزیز و بلندمرتبه او را با فرشتگان بزرگوار و نيك ، همراه مى‌كند و قرآن در روز قيامت ، نگهبانى برايش خواهد بود .

 

20- فراموشی آیات

سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَعْرَجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) عَنِ الرَّجُلِ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ ثُمَّ يَنْسَاهُ ثُمَّ يَقْرَأُهُ ثُمَّ يَنْسَاهُ أَ عَلَيْهِ فِيهِ حَرَجٌ فَقَالَ لَا. (كافي  ج ‏2 ص 633)

سعيد بن عبد اللَّه اعرج گويد: از حضرت صادق (عليه السّلام) پرسيدم از مردى كه قرآن را می‌خواند، سپس فراموش می‌كند، و باز می‌خواند و فراموش می‌كند، آيا بر او گناهى هست؟ فرمود: نه.

 

يَعْقُوبَ الْأَحْمَرِ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) إِنَّ عَلَيَّ دَيْناً كَثِيراً وَ قَدْ دَخَلَنِي مَا كَانَ الْقُرْآنُ يَتَفَلَّتُ مِنِّي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) الْقُرْآنَ الْقُرْآنَ إِنَّ الْآيَةَ مِنَ الْقُرْآنِ وَ السُّورَةَ لَتَجِي‏ءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى تَصْعَدَ أَلْفَ دَرَجَةٍ يَعْنِي فِي الْجَنَّةِ، فَتَقُولُ: لَوْ حَفِظْتَنِي لَبَلَغْتُ بِكَ هَاهُنَا. (كافی  ج ‏2 ص 608)

يعقوب احمر: به حضرت صادق (عليه السّلام) عرض كردم: من بدهكارى زيادى دارم و به اندازه‌‏اى در ناراحتى و اندوه هستم كه قرآن از ذهنم رفته است؟ حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: قرآن! قرآن! همانا يك آيه از قرآن و يك سوره از آن روز قيامت بيايد تا هزار درجه بالا رود (يعنى در بهشت) پس گويد: اگر مرا نگهداشته بودى و حفظ می‌كردى، تو را بدين مقام می‌رسانيدم.

 

21- آثار تلاوت قرآن

21-1- برکت در خانه

أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَام:‏‏ الْبَيْتُ الَّذِي يُقْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّيَاطِينُ. (كافی  ج ‏2 ص 610)

خانه‌‏اى كه در آن قرآن خوانده شود و ذكر خداى عزیز و بلندمرتبه (و ياد او) در آن بشود، بركتش بسيار گردد، و فرشتگان در آن بيايند و شياطين از آن دور شوند.

 

21-2- حسنه و پاداش

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَا يَمْنَعُ‏ التَّاجِرَ مِنْكُمُ‏ الْمَشْغُولَ‏ فِي‏ سُوقِهِ‏ إِذَا رَجَعَ إِلَى مَنْزِلِهِ أَنْ لَا يَنَامَ حَتَّى يَقْرَأَ سُورَةً مِنَ الْقُرْآنِ فَتُكْتَبَ لَهُ مَكَانَ كُلِّ آيَةٍ يَقْرَؤُهَا عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ يُمْحَى عَنْهُ عَشْرُ سَيِّئَاتٍ. (كافی  ج ‏2 ص 611)

چه باز می‌دارد تاجرى را كه در بازار مشغول (به تجارت است) از اينكه چون (شب هنگام) به خانه باز می‌گردد، نخوابد تا يك سوره از قرآن بخواند و به جاى هر آيه كه می‌خواند، برايش ده حسنه نوشته شود و ده گناه از او محو گردد.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنِ اسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً. (كافی  ج ‏2 ص 612)

هر كس يك حرف از قرآن را گوش كند فقط گرچه نخواند، خداوند عزیز و بلندمرتبه براى او يك حسنه بنويسد و يك گناه از او محو كند و يك درجه برايش بالا برد.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: وَ عَلَيْكُمْ‏ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ‏ فَإِنَ‏ دَرَجَاتِ‏ الْجَنَّةِ عَلَى عَدَدِ آيَاتِ الْقُرْآنِ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ يُقَالُ لِقَارِئِ الْقُرْآنِ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَكُلَّمَا قَرَأَ آيَةً رَقِيَ دَرَجَةً. (بحار الأنوار ج ‏ 8 ص 186)

بر شما باد به خواندن قرآن! که درجات بهشت به شماره‌ی آیات آن است و روز قیامت به قاری قرآن گویند: بخوان و بالا برو! و هر آیه بخواند، یک درجه بالا رود..

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ‏ كَانَ‏ الْقُرْآنُ‏ حَدِيثَهُ‏ وَ الْمَسْجِدُ بَيْتَهُ بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ . (بحار الأنوار ‏80 ص380)

هر که قرآن سخنش باشد و مسجد خانه‌اش، خداوند برای او خانه‌ای در بهشت بنا کند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ وَ تَفَقُّهاً فِي‏ الدِّينِ‏ كَانَ‏ لَهُ‏ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلُ جَمِيعِ مَا يُعْطَى الْمَلَائِكَةَ وَ الْأَنْبِيَاءَ وَ الْمُرْسَلِين‏. (بحار الأنوار ج ‏73 ص 372)

و هر که برای رضای خدا و فهمیدن دین قرآن بخواند، ثوابی او را باشد به مانند آنچه به همه فرشته‌ها و پیغمبران و مرسلان داده شود.

 

21-3- راندن شیطان

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِنَّهُ لَيُعْجِبُنِي أَنْ يَكُونَ فِي الْبَيْتِ مُصْحَفٌ يَطْرُدُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الشَّيَاطِينَ. (كافی  ج ‏2 ص 613)

هر آينه من خوش دارم كه در خانه قرآنى باشد كه خداى عزیز و بلندمرتبه بدان سبب شيطان‌ها را (از آن خانه) دور كند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَشَدَّ عَلَى الشَّيْطَانِ مِنَ الْقِرَاءَةِ فِي الْمُصْحَفِ نَظَراً وَ الْمُصْحَفُ فِي الْبَيْتِ يَطْرُدُ الشَّيْطَانَ. (بحار الأنوار  ج ‏ 89 ص 196)

بر شیطان چیزی سخت‌تر از خواندن قرآن با نگاه کردن از روی قرآن نیست. و وجود قرآن در خانه، شیطان را دور می‌راند.

 

21-4- رفع عذاب پدر و مادر

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ فِي الْمُصْحَفِ تُخَفِّفُ الْعَذَابَ عَنِ الْوَالِدَيْنِ وَ لَوْ كَانَا كَافِرَيْنِ. (كافی  ج ‏2 ص 613)

خواندن قرآن از روى آن عذاب را از پدر و مادر سبك كند، اگر چه آن ‏دو كافر باشند.

 

21-5- اجابت دعا

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ خَتَمَهُ كَانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ مُؤَخَّرَةً أَوْ مُعَجَّلَةً. (كافی ج ‏2 ص 612)

هر كس قرآن را ختم كند يك دعاى اجابت‏ شده‏‌اى (نزد خداوند) دارد، چه تأخير افتد و چه همان زمان به او بدهند.

 

22- تفأل

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ‏. (كافی ج ‏2 ص 629)

حضرت صادق عليه السلام فرمود: به قرآن تفأل نزن.

(مقصود از تفأل در اين حديث چنانچه فيض (ره) فرمود: پيش بينى از پيش آمدهاى آينده است مانند شفاى مريض يا مرگ‏…

امّا تفأل به معنی مشورت با خدا در اموری که دچار حیرت هستیم، جایز است.)

 

23- تأویل و تفسیر

البَاقرُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ‏ إِلَّا كَفَر. (كافی  ج ‏2 ص 632)

هيچ شخصى، آيات قرآن را با آيات ديگر آن ، رد نكرد، مگر آن كه كافر شد.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ قَالَ فِي الْقُرْآنِ بِرَأْيِهِ فَأَصَابَ فَقَدْ أَخْطَأَ. (بحار الأنوار ج ‏30 ص 512)

هر کس در قرآن، نظر خود را اظهار کند، اگر صحیح هم باشد، باز خطا کرده است.

 

24- قرائت غلط

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ إِنَّ الرَّجُلَ الْأَعْجَمِيَّ مِنْ أُمَّتِي لَيَقْرَأُ الْقُرْآنَ بِعَجَمِيَّةٍ فَتَرْفَعُهُ الْمَلَائِكَةُ عَلَى عَرَبِيَّة. (كافی ج ‏ 2 ص 619)

مردی عجم ( غير عرب) از امّت من قرآن را عجمى می‌خواند (يعنى مراعات تجويد و محسنات قرائت را نمی‌‏كند يا اعراب آن را غلط می‌خواند) و فرشتگان آن را به عربى صحيح بالا برند.

 

عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ ! إِنَّا نَسْمَعُ الْآيَاتِ فِي الْقُرْآنِ لَيْسَ هِيَ عِنْدَنَا كَمَا نَسْمَعُهَا وَ لَا نُحْسِنُ أَنْ نَقْرَأَهَا كَمَا بَلَغَنَا عَنْكُمْ‏ فَهَلْ نَأْثَمُ‏ فَقَالَ: لَا اقْرَءُوا كَمَا تَعَلَّمْتُمْ‏ فَسَيَجِيئُكُمْ مَنْ يُعَلِّمُكُم. ‏(كافی ج ‏2 ص 619)

برخى از ياران محمد بن سليمان (يكى از راويان حديث) از حضرت ابى الحسن (عليه السّلام) حديث كند كه به آن حضرت (عليه السّلام) عرض كردم: قربانت شوم! ما آياتى (از جانب شما) در قرآن مى‏‌شنويم كه آن طور كه‏ می‌شنويم نزد ما آن طور نيست، و نمی‌توانيم آن طور كه از شما به ما رسيده است آنها را بخوانيم آيا گناهكاريم؟ فرمود: نه، همان طور كه آموخته‌‏ايد (و بلد هستيد) بخوانيد، بزودى بيايد كسى كه به شما بياموزد. (مقصود حضرت صاحب الامر (عليه السلام) است، چنانچه مرحوم فيض کاشانی (ره) گويد.)

 

25- یادگیری قرآن برای غیر خدا

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ‏ تَعَلَّمَ‏ الْقُرْآنَ‏ لِلدُّنْيَا وَ زِيْنَتَهَا حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّة. (بحار الأنوار  ج ‏74  ص 100)

هر کس قرآن را برای دنیا و زینت‌های آن فراگیرد، خداوند بهشت را بر او حرام می‌کند.

 

اَلرَسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:‏‏ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ یُرِیدُ بِهِ رِیَاءً وَ سُمْعَهً لِیُمَارِیَ بِهِ السُّفَهَاءَ وَ یُبَاهِیَ بِهِ الْعُلَمَاءَ أَوْ یَطْلُبَ بِهِ الدُّنْیَا بَدَّدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِظَامَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ لَمْ یَکُنْ فِی النَّارِ أَشَدُّ عَذَاباً مِنْهُ وَ لَیْسَ نَوْعٌ مِنْ أَنْوَاعِ الْعَذَابِ إِلَّا وَ یُعَذَّبُ بِهِ مِنْ شِدَّهِ غَضَبِ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ سَخَطِهِ ‏. (بحار الأنوار  ج ‏73 ص373)

و هر که قرآن را برای خودنمایی و شهرت یاد گیرد تا بدان با کم‌خردان جدال کند یا به دانشمندان ببالد یا دنیا را بطلبد، خدای عزیز و بلندمرتبه استخوان‌هایش را روز قیامت از هم بگسلد، و در دوزخ کسی از او بیشتر عذاب نبیند و از سختی خشم و سخط خدا بر او، هیچ گونه عذاب نباشد جز که بدان عذاب شود.

 

الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: وَ يُجَاءُ بِعَبْدٍ قَدْ تَعَلَّمَ‏ الْقُرْآنَ‏، فَيَقُولُ:‏ يَا رَبِ‏ تَعَلَّمْتُ‏ الْقُرْآنَ‏ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ فَيُقَالُ لَهُ بَلْ تَعَلَّمْتَ لِيُقَالَ مَا أَحْسَنَ صَوْتَ فُلَانٍ اذْهَبُوا بِهِ إِلَى النَّار. (بحار الأنوار ج ‏7 ص 181)

بنده‌ای روز قیامت می‌آید که قرآن را فراگرفته و می‌گوید: پروردگارا! من قرآن را به خاطر رضا و خشنودی تو فراگرفتم، پس گفته به او می‌شود که تو قرآن را فراگرفتی تا به تو بگویند فلانی چه صوت زیبایی دارد! ببرید او را به سوی آتش!

 

26- قرائت ممنوع

عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ: سَبْعَهٌ لَا یَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ: الرَّاکِعُ وَ السَّاجِدُ وَ فِی الْکَنِیفِ وَ فِی الْحَمَّامِ وَ الْجُنُبُ وَ النُّفَسَاءُ وَ الْحَائِضُ. (بحار الأنوار ج ‏89 ص212)

هفت مورد است که قرآن نمی خوانند (نباید بخوانند): کسی که در رکوع است و کسی که در سجده است. و در دستشویی و در حمام و شخص جنب و زن نفساء و حائض.